سیاه‌سرفه؛ وقتی سرفه‌ها طاقت‌فرسا می‌شوند
مقدمه
سیاه‌سرفه، یک بیماری عفونی حاد دستگاه تنفسی است که با سرفه‌های شدید و طولانی شناخته می‌شود. این بیماری که عمدتاً کودکان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، می‌تواند عوارض جدی برای نوزادان و سالمندان ایجاد کند. واکسیناسیون، تشخیص زودهنگام و درمان به موقع نقش حیاتی در پیشگیری و کنترل این بیماری دارند. در این مقاله، به معرفی سیاه‌سرفه، علل، علائم، تشخیص، درمان و پیشگیری آن پرداخته شده است.
سیاه‌سرفه چیست؟
سیاه‌سرفه (Pertussis) یک بیماری باکتریایی ناشی از Bordetella pertussis است که مجاری تنفسی را آلوده می‌کند. این بیماری با سرفه‌های خشک، متناوب و شدید همراه است و ممکن است تا چندین هفته ادامه یابد. در مراحل اولیه، علائم شبیه سرماخوردگی هستند، اما به مرور سرفه‌ها شدید و مداوم می‌شوند.
علل و عوامل خطر
علت بیماری
عامل ایجاد سیاه‌سرفه باکتری Bordetella pertussis است که از طریق قطرات تنفسی منتشر می‌شود. تماس نزدیک با افراد مبتلا، اصلی‌ترین راه انتقال این بیماری است.
عوامل خطر
* کودکان زیر یک سال، به‌خصوص نوزادان واکسینه‌نشده
* افرادی که واکسن خود را دریافت نکرده‌اند یا ایمنی آن‌ها کاهش یافته است
* تماس با بیماران مبتلا در محیط‌های شلوغ
* سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری‌های مزمن تنفسی
علائم و نشانه‌ها
سیاه‌سرفه معمولاً در سه مرحله پیشرفت می‌کند:
مرحله کاتارال
* سرفه‌های خفیف شبیه سرماخوردگی
* آبریزش بینی و عطسه
* تب خفیف
مرحله اسپاسماتیک
* سرفه‌های شدید و مکرر که ممکن است همراه با صدای “هوو” باشد
* تهوع و خستگی پس از سرفه
* کبود شدن لب و صورت در اثر شدت سرفه
مرحله بهبود
* کاهش تدریجی شدت سرفه‌ها
* بازگشت به وضعیت طبیعی طی چند هفته
تشخیص سیاه‌سرفه
تشخیص سیاه‌سرفه نیازمند بررسی بالینی دقیق و آزمایش‌های تکمیلی است:
معاینه بالینی:بررسی سرفه‌های متناوب و طولانی
کشت و PCR از نمونه حلق: تأیید وجود باکتری Bordetella pertussis
آزمایش خون: بررسی افزایش لنفوسیت‌ها و شاخص‌های التهاب
درمان سیاه‌سرفه
درمان دارویی
آنتی‌بیوتیک‌ها: داروهایی مانند آزیترومایسین یا اریترومایسین برای کاهش شدت بیماری و پیشگیری از انتقال
داروهای کمکی: مسکن و ضد سرفه در موارد خاص
مراقبت‌های حمایتی
* استراحت کافی و مصرف مایعات
* محیط آرام و مرطوب برای کاهش تحریک مجاری تنفسی
* پایش نوزادان و بیماران با سیستم ایمنی ضعیف برای پیشگیری از عوارض
درمان بیمارستانی
در موارد شدید، به‌ویژه در نوزادان، بستری و مراقبت‌های ویژه برای پیشگیری از کم‌آبی، عفونت ثانویه و مشکلات تنفسی ضروری است.
پیشگیری از سیاه‌سرفه
واکسیناسیون: مهم‌ترین راه پیشگیری، دریافت واکسن DTaP در کودکان و Tdap در بزرگسالان است
تقویت ایمنی جامعه: واکسیناسیون کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و افراد در تماس با نوزادان
رعایت بهداشت تنفسی:شستشوی دست‌ها و اجتناب از تماس نزدیک با افراد مبتلا
عوارض احتمالی
* پنومونی و عفونت‌های ثانویه
* خونریزی زیر پوستی و در موارد نادر تشنج
* کاهش اکسیژن در نوزادان و مشکلات جدی تنفسی
* تاخیر در رشد و ضعف عمومی در کودکان مبتلا
خدمات بیمارستان امام زمان (عج)
بیمارستان فوق تخصصی امام زمان (عج) با تیم متخصص کودکان و عفونی و امکانات پیشرفته، خدمات زیر را ارائه می‌دهد:
* تشخیص سریع سیاه‌سرفه از طریق آزمایش‌ها و ارزیابی بالینی
* درمان دارویی و مراقبت‌های حمایتی
* بستری و مراقبت ویژه نوزادان و بیماران پرخطر
* مشاوره پیشگیری و آموزش والدین
نتیجه‌گیری
سیاه‌سرفه یک بیماری قابل پیشگیری است که تشخیص و درمان به موقع آن حیاتی است. واکسیناسیون، مراقبت‌های حمایتی و مراجعه به مراکز درمانی معتبر مانند بیمارستان فوق تخصصی امام زمان (عج) می‌تواند عوارض جدی بیماری را کاهش داده و روند بهبود را تسریع کند.
References
1. Centers for Disease Control and Prevention (CDC).”Pertussis (Whooping Cough).” CDC, 2024. Available at: [https://www.cdc.gov/pertussis/index.html](https://www.cdc.gov/pertussis/index.html)
2. Mayo Clinic. “Whooping Cough (Pertussis).” Mayo Clinic, 2023. Available at: [https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/whooping-cough/symptoms-causes/syc-20378932](https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/whooping-cough/symptoms-causes/syc-20378932)
3.World Health Organization (WHO).”Pertussis.” WHO, 2024. Available at: [https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/pertussis](https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/pertussis)
4. MedlinePlus. “Whooping Cough.” MedlinePlus, 2023. Available at: [https://medlineplus.gov/whoopingcough.html](https://medlineplus.gov/whoopingcough.html)
5. Johns Hopkins Medicine. “Pertussis (Whooping Cough).” Johns Hopkins Medicine, 2023. Available at: [https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/whooping-cough](https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/whooping-cough)
